П’ЕСА ПРА ДАРЫ

 

Паводле гімна з літургіі Усходняй Царквы
на свята Божага Нараджэння. 7 сцэнаў для праектара,
галасы, хор і аркестр.

Галасы:

дыктар, анёлы, нябёсы, мудрацы, зямля, пустыня, пастухі, чалавечая сям’я.

Сцэна 1

Дыктар.

Вітаем вас на нашай п’есе пра дары,

якую мы падрыхтавалі разам

з мноства асобных дэталяў —

малюнкаў, песняў, галасоў —

на радасць вам і нам

у калядны час, калі паводле старога звычая

многія людзі хочуць і могуць рабіць падарункі;

калі пад каляднай ялінкай,

ляжаць пакункі з маленькімі таямніцамі,

як дары, якія павінны прынесці нам радасць

і нагадаць нам пра вялікі дар,

які на самае першае каляднае свята

Бог падарыў свету: Божага Сына.

Дзіця, у якім Бог стаў чалавекам,

таксама прымала дары і падарункі.

Ад каго… і якія… ці хацелі б дазнацца?..

Пра гэтыя дары мы распытвалі ўвесь свет.

Анёлы, што вы падарылі Дзіцяці,

калі Яно нарадзілася ў Бэтлееме?

Анёлы (гаворачы пад музычнае суправаджэнне).

Як пасланцы Бога, хутчэйшыя за думку,

мы пасвячоныя ў таямніцу Яго любові

ўжо з пачатку свету.

І ўсё ж такі мы, стварэнні і слугі,

не можам спасцігнуць таямніцу

ва ўсёй яе цудоўнай глыбіні.

Бог любіць вас, людзей, і сам стаў чалавекам,

чалавечым Дзіцём у бедных яслях.

Мы падарылі Яму і вам сваю песню,

песню любові, калі яе сэрцам пачуць.

І зразумелі яе самыя ўбогія —

пастухі ў полі.

Песня анёлаў (у каноне)

Хвала на вышынях Богу

а на зямлі супакой

людзям добрай волі.

Сцэна 2

Дыктар.

Вы, нябёсы, што неабсяжна распасціраецеся

і ззяеце незлічонымі агнямі,

і ўсё ж такі занадта маленькія для Божай велічы,

што вы падарылі Дзіцятку?

Нябёсы (у той час, калі па іх пралятае зорка).

Мы, нябёсы... нябёсы... нябёсы... нябёсы...

падарылі зорку... зорку... зорку...

падарылі Дзіцятку зорку...

вялікую зорку з бліскучым хвастом...

палымяны знак нашай радасці...

радасці... радасці... знак радасці...

і шмат стварэнняў ішло за ім,

калі на адважным начным шляху

ён выпраменьваў нашу радасць...

рассыпаў палымяныя іскры...

рассыпаў... рассыпаў... іскры з агню і Духа...

і некаторыя людзі рушылі ў дарогу...

рушылі... у далёкую дарогу…

Сцэна 3

Дыктар.

А вы, мудрацы з Усходу,

што падарылі Дзіцятку?

(Мудрацы вандруюць па гарах і далінах,чуваць іх крокі.)

Першы мудрэц.

Ты ў нас пытаешся?

Ты называеш нас мудрымі? Дзіўна!

Другі мудрэц.

Некаторыя называлі нас дурнямі,

дурнямі ззяючай надзеі.

Але нас вяла зорка…

Трэці мудрэц.

Мы ўсё ж такі скемілі і пайшлі на покліч,

які быў вышэйшы за розум.

Сярод мноства зорак

мы пазналі асаблівы знак.

Таму і пакінулі звыклы свой свет,

пайшлі шукаць дарогу ў бездарожжы.

Першы мудрэц.

Думаць, а пасля дзейнічаць —

Гэта нам не падабаецца.

Практыка і тэорыя мусяць быць з’яднаны.

Тлумач мову зоркі, як толькі здолееш,

усім сваім майстэрствам і розумам,

моцаю духа, якая табе падорана.

А калі спасцігнеш ззянне зоркі, —

ідзі за ёю ўслед.

Так проста ўсё!

Другі мудрэц.

Так проста. Толькі нельга страчваць давер

з-за стомленых ног, пякучых мазалёў

і голаду, смагі і скавытання лісаў у пустцы,

і з’едлівых людскіх усмешак на дарозе.

Трэці мудрэц.

І пільна сачыць за тым,

каб не збілі цябе з дарогі

ўласныя мудрагелістыя думкі.

Ты шукаеш Караля Свету ў багатых палацах?

Насамрэч ты знойдзеш Яго

сярод малых і ўбогіх.

Так проста ўсё. Не будзь упартым.

Прымі Божы падарунак —

Нованароджанага Сына, спавітага ў пялюшкі.

Дыктар.

Якія ж дары вы прынеслі Дзіцятку?

Першы мудрэц.

Вы чуеце?

Сябры, а ён не стамляецца распытваць!

Вось дык дзіўны чалавек.

Другі мудрэц.

Мы падарылі Божаму Дзіцятку сваю пашану.

А болей што? Ладан, міру і золата —

карыснае і важнае. За іх паўсюль

можна здабыць і хлеб, і надзейны начлег.

Трэці мудрэц.

Нам лёгка было на зваротнай дарозе,

нібы матылькі, мы ляцелі дамоў,

спяваючы песню ў душы.

Песня мудрацоў

Мы, вандроўнікі з Усходу,

не ведалі ні мэты, ні дарогі,

Кірунак мы не самі выбіралі,

І ніхто не лічыў тых начэй,

калі мы ішлі ўслед зоркай,

калі мы ішлі ўслед зоркай…

Сцэна 4

Дыктар.

І ў цябе, Зямля,

мы пытаемся пра твой дарунак!

Зямля (музычнае суправаджэнне, магчыма, цвірчэн­не, зу­дзенне і галасы птушак, якія на працягу сцэны ўсё сціш­ваюцца).

Бог зрабіў мяне ўрадлівай.

Я нашу на сабе ўсе стварэнні.

Нараджаю багата кветак і зёлак,

даю вам збожжа, віно і алівы,

б’ю крыніцамі чыстымі з гор,

наталяючы смагу людзей і жывёлаў.

У сваіх нетрах шмат каго прытуляю,

я моцная, цярплівая маці.

Я падарыла Дзіцятку Божаму пячору.

Дыктар.

Пячору?

Ты не знайшла нічога лепшага?

Зямля.

Пячору, ціхае цёмнае месца для нараджэння,

далёка ад шуму і сумятні чалавечых вуліц.

Пячору, сагрэтую лагодным сапеннем жывёлаў,

Тут Дзіця было захаванае ад слаты і ветру,

Яно было схаванае, быццам ва ўлонні маці.

Гэта я падарыла Яму на пачатку жыцця,

як і пасля смерці, месца для спачынку;

тры дні я трымала Яго ў сваіх нетрах,

пакуль Айцец не ўваскрасіў Яго

для вечнага жыцця.

Я ахоўвала Яго — і маленькае Дзіцятка,

і скатаванага да смерці мужчыну —

у сваёй цемры.

Калыханка зямлі

Спі ў маёй пячоры,

спі, дарагое Дзіцятка!

Ты не павінна чуць шуму

і хваляванняў свету!

Усе істоты, што ёсць ля Цябе,

вол і асёл, жанчына з мужчынам,

жаба, святляк і кажан,

белая і чорная авечка,

стаілі дыханне,

каб не збудзіць Твой сон,

маё дарагое Дзіцятка!

Сцэна 5

Дыктар.

Пустка, небяспечна блізкая да пячоры,

ці ж не магла ты Дзіцятку ў дарунак

адсюль аддаліцца як мага хутчэй

са сваімі голымі камяністымі скаламі?

Пустка (пад свіст ветру).

Сябра, падумай.

Як жа я магу адсюль аддаліцца?

Заўсёды пустка была блізкая чалавеку,

у нетрах сваіх ці на паверхні.

Я маю лепшы дар для Дзіцяткі:

я хачу быць блізкаю Яму з самага пачатку,

я падарую Яму калыску — яслі з каменю,

як сялянскі жалабок.

У гэтай краіне драўніна — каштоўнасць.

Паглядзі на гэтую шчыліну ў камяні.

Яна ўсланая саломаю.

Тысячагоддзямі я працавала над ёй,

выдзёўбвала шчыліну ўсё глыбей і глыбей,

пакуль там не магло змясціцца Дзіцятка.

Сонечная спякота, начны мароз

і дробныя пясчынкі былі маімі прыладамі.

А вось мая калыханка для Божага Дзіцяткі.

Калыханка пусткі

Сын чалавечы, паслухай!

Мы станем сябрамі,

калі Ты прыйдзеш у маю глухую цішыню

і спазнаеш, які Ты маленькі,

як моцна падлеглы спакусе.

Спазнаеш, як блізка ёсць Бог.

З бездані страху,

з глыбіні адзіноты —

маленечкі крок

у абдымкі Бога.

Ён прытуліць Цябе,

быццам маці сваё дарагое дзіця,

быццам пяшчотны юнак сваю каханую.

Але месца для гэтага досведу — я,

нетры мае ці паверхня.

(Музыка.)

 

Сцэна 6

Дыктар.

Гэй, пастухі ў начным полі,

вы першыя пачулі вестку анёлаў,

вы знайшлі Дзіця ў калысцы.

Што вы падарылі Яму?

Пастухі (яны кажуць нязграбна, як людзі, нязвыклыя да
размоваў).

Падарылі? Эх, зусім нічога. На жаль.

Мы анямелі ад здзіўлення.

Хто ж выстаіць перад гэткім жудасным ззяннем!

Нават вогнішча нашае стала цьмянаю,

нікчэмнаю іскаркай

у нябесным святле. Страшна гэта было.

Яны былі з намі цярплівыя.

Яны настойліва ўгаворвалі нас,

падбадзёрвалі нас: «Не бойцеся!»

Тады мы пабеглі ў Бэтлеем.

Спалоханыя, як і раней.

І сапраўды ўсё было так, як аб’яўлена.

Дзіця, спавітае ў пялюшкі, у калысцы.

Збаўца свету — нованароджанае Дзіця.

Што трэба было казаць?

Ад страху нам адняло мову.

Толькі пасля, на наступны дзень,

мы паслалі аднаго з нас

З малаком і воўнай да маладой Маці.

Але ноччу перад калыскай...

мы маглі толькі дзівіцца.

Здзіўленне... Калі б гэта было дарункам...

тады мы б далі багата…

Дыктар.

Здзіўленне — добры дарунак

для Дзіцяткі ў калысцы.

(Гукі флейты, якія павольна змаўкаюць.)

Сцэна 7

Дыктар.

Шмат дарункаў сабралася.

Цяпер мы пытаемся ў вас, чалавечая сям’я,

усё чалавецтва, пра ваш дарунак.

Людзі.

Шмат дароў могуць людзі прынесці.

Але самым лепшым дарункам чалавечага роду

была дзяўчынка Марыя, чалавечае дзіця,

якая сказала «так» Божай волі,

якая сказала «так» мацярынству,

якая казала «так» Дзіцяці ўсё сваё жыццё.

І яшчэ адзін дарунак: Юзаф, верны мужчына,

які быў Дзіцятку на зямлі добрым бацькам.

Дыктар.

Няма больш каштоўнага падарунка.

І кожнаму новаму дзіцяці

мы павінны дарыць яго зноў,

кожнаму маленькаму браціку і сястрычцы

Езуса, які стаў нашым братам.

Няхай кожнаму дзіцяці матуля скажа «так»,

няхай кожны бацька любіць сваю сям’ю.

(Праектар паказвае сцэну каля калыскі: Дзіця, Марыю
і Юзафа і, па магчымасці, — мудрацоў і пастухоў.)

Тады мы можам радасна заспяваць

старую песню пра дары:

Песня пра дары (яе спявае хор)

Хто прынёс дары Дзіцяці?

Анёл — песню хвалы, нябёсы — зорку,

мудрацы — золата, ладан, міру,

зямля — пячору, пустка — калыску,

пастухі — здзіўленне,

а мы ўсе — маладую жанчыну, Маці Марыю,

і Юзафа, абаронцу.

Радуйцеся, аллелюйя!

Аллелюйя, аллелюйя!